Nocny Jastrząb

F-117 Nighthawk – amerykański odrzutowy samolot bombowy, pierwszy na świecie seryjny samolot wykonany w technologii stealth, produkowany przez firmę Lockheed. Służył w United States Air Force od 1983 do 2008. Pomimo oznaczenia "F", stosowanego w lotnictwie USA do klasyfikacji myśliwców, F-117 był taktycznym bombowcem, przeznaczonym do wykonywania precyzyjnych ataków na cele naziemne.

HISTORIA

Prace nad samolotem rozpoczęły się w połowie lat siedemdziesiątych. Wtedy to DARPA zaproponowała kilku wytwórniom lotniczym opracowanie wielozadaniowego myśliwca uderzeniowego klasy Stealth. Mimo iż wytwórni Lockheed nie zaproponowano kontraktu przystąpiła do prac na własne ryzyko. Pierwszy testowy egzemplarz F-117 został oblatany 18 czerwca 1981 r. Pierwszy egzemplarz produkcyjny został oblatany 15 stycznia 1982 r, w tym samym roku pierwszy egzemplarz F-117A został dostarczony USAF. Gotowość bojową osiągnięto w październiku 1983. W 1990 roku zakończono produkcję F-117A. Łącznie wyprodukowano 59 sztuk tego samolotu.

Samolot był oficjalnie tajny do 1988 kiedy USAF przyznał się do posiadania "myśliwca stealth" i upublicznił kilka niewyraźnych zdjęć. Przedtem pojawiało się wiele pogłosek na jego temat. Przez wiele lat utrzymywało się przekonanie że samolot nosi oznaczenie F-19. Samolot został oficjalnie pokazany publicznie w kwietniu 1990.

W 2008 roku US Air Force miały na stanie 15 samolotów F-117. Zgodnie z planem zostały one wycofane z uzbrojenia 22 kwietnia 2008 roku.

BUDOWA

Konstrukcja samolotu wykonana jest ze stopów aluminium i stopów tytanu oraz elementów ceramicznych. Cała powierzchnia pokryta jest powłoką wykonaną z materiałów RAM, której zadaniem jest absorpcja fal radarowych. Ponadto konstrukcja samolotu wykonana jest w taki sposób, aby jak najbardziej rozproszyć fale radarowe. Samolot napędzany jest dwoma turbowentylatorowymi silnikami firmy General Electric.

Zastosowane rozwiązania mające na celu utrudnienie namierzenia powodują iż samolot jest wysoce niestateczny pod względem aerodynamicznym. Podczas lotu komputer pokładowy musi średnio 3 razy na sekundę stabilizować lot (sterowanie fly-by-wire), żeby nie dopuścić do utraty panowania nad samolotem przez pilota. Błędy w oprogramowaniu komputerowym były powodem wielu strat tych maszyn podczas prób, zginęło przy tym programie wielu pilotów doświadczalnych.

STEALTH

Efekt zmniejszonej wykrywalności przez radary uzyskano poprzez zastosowanie specjalnego kształtu. Samolot złożony jest z fragmentów płaszczyzn, ustawionych pod określonymi kątami, dzięki czemu znaczna część fal radarowych padających na samolot ulega rozproszeniu w różnych kierunkach, zamiast odbiciu w stronę radaru. Dodatkowo cała powierzchnia samolotu pokryta jest lakierem zawierającym materiały absorbujące promieniowanie elektromagnetyczne.

W celu dalszej minimalizacji możliwości namierzenia przez pasywne stacje radiolokacyjne, zrezygnowano z radaru pokładowego. Podczas wykonywania misji pilot wykorzystuje kamery na podczerwień oraz systemy laserowe. Systemy łączności radiowej używane są tylko w sytuacjach wyjątkowych, a do utrzymywania łączności pomiędzy samolotami wykorzystuje się system łączności laserowej. Efektem zastosowania technologii stealth w F-117 Nighthawk jest uzyskanie współczynnika odbicia fal radarowych 2500 razy mniejszego niż w myśliwcu F-15 Eagle.

Cały samolot pokryty jest wielowarstwową powłoką pochłaniającą fale radarowe, szyby kabiny pilota napylone są tlenkami złota w taki sposób by stały się nieprzenikalne dla wiązki radarowej. Wloty powietrza do silnika osłonięte są siatką ochronną a dysze wylotowe są odpowiednio wyprofilowane tak by silniki nie dawały żadnego echa radarowego. Łączna skuteczna powierzchnia odbicia radarowego całego samolotu jest mniejsza od powierzchni jaką generował by hełm pilota. Dla podniesienia wartości bojowej na grzbiecie samolotu umieszczono odbiornik do uzupełniania paliwa w locie.

ZASTOSOWANIE BOJOWE

Samolot F-117 Nighthawk był używany w kilku operacjach wojskowych. Pierwsza misja bojowa odbyła się podczas operacji "Słuszna sprawa" (ang. Just Cause) w Panamie w 1989 roku. Podczas tej misji samoloty F-117 zbombardowały lotnisko Rio Hato. Dwa lata później, podczas wojny w Zatoce Perskiej (ang. Gulf War), samoloty F-117 dokonywały zrzutów naprowadzanych bomb na Irackie cele. Samoloty F-117 brały także udział w misji "Sprzymierzona siła" w byłej Jugosławii w 1999 roku. Swoją potęgę udowodniły również podczas misji "Trwała Wolność" (ang. Enduring Freedom) w Afganistanie w latach 2001-2002 oraz operacji "Iracka Wolność" (ang. Iraqi Freedom) w Iraku.

Jedna maszyna F-117 została zestrzelona 27 marca 1999 roku podczas wojny w Kosowie. Według dowództwa NATO, jugosłowiańska obrona przeciwlotnicza namierzyła samolot F-117 wykorzystując stare rosyjskie radary operujące na falach długich. Wykorzystanie tych radarów w połączeniu z utratą "niewidzialności" spowodowanej otwarciem komór bombowych, doprowadziło do namierzenia i zestrzelenia samolotu. Do zestrzelenia samolotu mógł się także przyczynić sposób ustalania trasy lotów F-117 (wykorzystywanie kilkukrotnie tej samej trasy nalotu). Pilot przeżył i został uratowany przez siły NATO.

KONSTRUKCJA metalowa, 95% konstrukcji nośnej wykonano ze stopów aluminium, całość pokryta wielowarstwową powłoką antyradiacyjną. Na skrzydłach lotki i klapy wychylane hydraulicznie, podwozie trójkołowe chowa w locie.

NAPĘD dwa silniki turboodrzutowe dwuprzepływowe General Electric F-404-GE-F1D2 bez dopalacza o ciągu po 4800 daN

UZBROJENIE umieszczono w dwóch komorach bombowych o łącznej nośności 2280 kg, na uzbrojenie zwykle składają się jedna lub dwie bomby kierowane promieniami laserowymi lub dwa pociski antyradiolokacyjne AGM-88 HARM, bomby klasyczne lub bomby jądrowe.

DANE F-117A

rozpiętość m 13,20
długość m 20,08
wysokość m 3,78
powierzchnia nośna m² 105,9
masa własna kg 15 880
masa całkowita kg 23 814

W 2004 roku w użyciu pozostało 55 maszyn, wszystkie wchodzą w skład 49 Skrzydła Myśliwskiego w Holloman. W latach dziewięćdziesiątych po raz pierwszy można było obejrzeć na pokazach lotniczych w Stanach Zjednoczonych i Europie, Jedną z pierwszych okazji w Europie był Berliński Salon Lotniczy. Ciekawostką było to iż podczas ILA Berlin F-117 był jedynym samolotem na całym lotnisku ochranianym przez żołnierzy z bronią długą.

źródło: Wikipedia i samoloty.pl